Na łamach bloga JWMS pisaliśmy już o istniejącej od ponad roku w polskim systemie prawnym prostej spółce akcyjnej – https://jwms.pl/pl/zalozenie-i-dzialanie-prostej-spolki-akcyjnej-3/

Jak już wówczas wskazywaliśmy PSA ma stanowić idealną formę prawną dla innowacyjnych przedsięwzięć mających możliwość dynamicznego rozwoju dzięki nowym technologiom lub odnalezieniu nieodkrytej niszy rynkowej.

Do niedawna cel ten był ograniczany przez brak dostosowania przepisów prawa podatkowego w zakresie programów motywacyjnych do prostych spółek akcyjnych. W teorii proste spółki akcyjne pasowały do takich programów doskonale. Dzięki zmianie przepisów dziś nie ma już przeszkód, by wprowadzać program motywacyjny również w prostej spółce akcyjnej.

Czym jest program motywacyjny (ESOP)?

Programy motywacyjne, nazywane czasem „programem opcji managerskich” lub „ESOP” (employee stock option plan) prowadzą do przydzielenia udziałów lub akcji w spółce istotnym osobom zaangażowanym w jej działania.

Wspólnym mianownikiem programów motywacyjnych jest – jak sama nazwa wskazuje – motywacja dla osób zatrudnionych przez spółkę do większego zaangażowania w jej sytuacje. Osoby zatrudnione to nie tylko o pracownicy w rozumieniu Kodeksu Pracy, lecz również np. o osoby, które łączy ze spółką kontrakt menedżerski albo które pełnią funkcję członka zarządu na podstawie powołania. W kontekście, o którym mówimy motywacją ma być możliwość zdobycia akcji spółki, czasem pod określonym w programie motywacyjnym warunkiem. Takim warunkiem jest np. osiągnięcie przez spółkę określonego wyniku finansowego czy osiągniecie określonego stażu zatrudnienia.

Łącząc konstrukcję prostej spółki akcyjnej z konstrukcją programów motywacyjnych widać jak na dłoni, że powinny to być doskonale uzupełniające się rozwiązania prawne. Prosta spółka akcyjna jest czymś, co modelowo umożliwia rozpoczęcie biznesu komuś z niewielkim kapitałem, ale innowacyjnym i perspektywicznym pomysłem, którego realizacja potrzebuje sfinansowania. Stąd doskonałym pomysłem wydaje się przyznanie wynagrodzenia osobom odpowiedzialnym za rozwój spółki w postaci „kawałka tortu” w projekcie, który dzięki nim odniósł sukces.

Opodatkowanie programu motywacyjnego

Programy motywacyjne stały się na tyle popularnym narzędziem, że ustawodawca już w 2018 r. opisał w ustawie o PIT sposób opodatkowania przychodów beneficjenta takiego programu.

Problemem był fakt, że w ramach programów motywacyjnych ich beneficjenci często otrzymują akcje poniżej ich ceny rynkowej. Korzyścią jest więc nie tylko sam fakt dopuszczenia do grona akcjonariuszy, ale też to, że akcje nabywa się taniej. A nabycie czegokolwiek poniżej ceny rynkowej może powodować obowiązek zapłaty podatku. To czy nabycie akcji lub udziałów w spółce poniżej ceny powoduje powstanie przychodu jest kontrowersyjne, natomiast organy podatkowe wyrażały takie stanowisko.

Opodatkowanie akcji miało zgodnie z tymi zasadami następować dopiero w momencie zbycia akcji komuś innemu. Innymi słowy, samo przyznanie akcji uczestnikowi programu motywacyjnego jeszcze nie generowało skutków podatkowych, nawet jeżeli nabywał je poniżej wartości rynkowej. Dopiero wtedy gdy ten uczestnik zdecydował się zbyć akcje i uzyskał za nie przysporzenie majątkowe powstawał obowiązek zapłaty podatku.

Dotychczas w powyższym rozwiązaniu był jednak jeden mały problem. Zasady te dotyczyły jedynie spółek akcyjnych. Gdy wprowadzono prostą spółkę akcyjną, nie zmieniono od razu przepisów dotyczących opodatkowania programów motywacyjnych. Nie można było uznać, że tylko z racji podobnej nazwy można zastosować przepisy dotyczącej akcji spółki akcyjnej do P.S.A.

Objęcie prostych spółek akcyjnych przepisami o programach motywacyjnych

Wraz z wprowadzeniem przepisów zwanych powszechnie „Nowym Ładem” również proste spółki akcyjne zostały objęte możliwością prowadzenia programów motywacyjnych na zasadach, o których już była mowa.

To istotne ponieważ przepisy dotyczące P.S.A. zawierają kilka rozwiązań ułatwiających wprowadzenie ESOPu, których nie ma np. w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Stąd brak odpowiednich przepisów podatkowych ograniczał możliwość skorzystania z potencjału, który P.S.A. miała dzięki przepisom Kodeksu spółek handlowych.

JWMS oferuje pomoc przy zakładaniu prostych spółek akcyjnych, przy których zakładaniu posiadamy doświadczenie, jak również z przygotowaniem dokumentacji potrzebnej do wprowadzenia w spółce programu motywacyjnego.

Autorzy:  Jan Marczyński, radca prawny i Kamil Blicharski, aplikant radcowski