Kończenie stosunku pracy zwykle nie należy do najprzyjemniejszych czynności. Warto jest jednak dokonać go na najkorzystniejszych dla obydwu stron warunkach. Zdarza się bowiem, że początkowo złożone wypowiedzenie umowy o pracę okazuje się nie być odpowiednim rozwiązaniem i pracodawca z pracownikiem woleliby rozstać się w zgodzie. Czy wówczas możliwe jest „przekształcenie” wypowiedzenia umowy o pracę w porozumienie o rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron?

W tym wpisie dowiesz się:

• W jaki sposób można rozwiązać umowę o pracę;
• Jaka jest różnica między wypowiedzeniem umowy o pracę a rozwiązaniem umowy za porozumieniem stron;
• Czy można cofnąć wypowiedzenie umowy o pracę;
• Czy można zmienić wypowiedzenie umowy o pracę w porozumienie stron?;
• Czy pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek o zmianę wypowiedzenia umowy o pracę w porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę?

Całe zagadnienie opisane zostało poniżej w obszerny sposób, ale zacznijmy od udzielenia odpowiedzi na tytułowe pytanie:

Czy można zmienić wypowiedzenie umowy o pracę w porozumienie stron?

Tak – można.

Istnieje jednak kilka zastrzeżeń, które należy mieć na uwadze. Niezbędne będzie także dochowanie określonych formalności. W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, czym dokładnie różni się wypowiedzenie umowy o pracę od rozwiązania umowy za porozumieniem stron.

W jaki sposób można rozwiązać umowę o pracę?

Jeżeli pracodawca chce zakończyć stosunek pracy z pracownikiem, ma zasadniczo 3 opcje:

1. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem z zachowaniem okresu wypowiedzenia („klasyczne” wypowiedzenie);
2. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem bez zachowania okresu wypowiedzenia (zwykle wykorzystywane jako „dyscyplinarka”);
3. Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron.

W przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem wymagane jest jedynie złożenie oświadczenia oraz zapoznanie się z nim przez drugą stronę. Wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia skutkuje tym, że pracownik przez określony czas (w zależności przez 2 tygodnie, miesiąc lub 3 miesiące) od momentu złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu jest jeszcze związany z pracodawcą umową. Gdy natomiast pracodawca złoży oświadczenie o wypowiedzeniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, pracownik zostaje natychmiast zwolniony. Wypowiedzenie bez zachowania okresu wypowiedzenia wymaga jednak spełnienia wyraźnych przewidzianych w Kodeksie Pracy (dalej: „KP”) przesłanek.

Ostatnią opcją jest rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. W tym przypadku wymagane jest zgodne działanie pracownika i pracodawcy, a swoboda treści takiego porozumienia jest większa niż w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę.

Wypowiedzenie umowy o pracę a rozwiązanie umowy za porozumiem stron

Jaka jest różnica między wypowiedzeniem umowy o pracę a rozwiązaniem umowy za porozumieniem stron?

Porozumienie wymaga zgodnego działania pracownika i pracodawcy, a wypowiedzenie jednostronnej czynności jednego z nich.

Możliwe jest oczywiście wypowiedzenie umowy zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę. Przy złożeniu wypowiedzenia istotne jest przede wszystkim oświadczenie składającego. Adresat natomiast powinien jedynie potwierdzić jego otrzymanie.

W przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron zarówno pracodawca, jak i pracownik, ustalają jego warunki wspólnie. Do jego zawarcia i ważności potrzebne są dwa podpisy.

Wypowiedzenie zatem jest ważne w przypadku złożenia oświadczenia tylko przez jedną stronę, a porozumienie musi zostać podpisane przez obydwie strony.

Jeżeli wypowiedzenia dokonuje pracodawca, pracownik ma prawo odwołać się do sądu pracy, jeśli uważa, że narusza ono jego prawa – zarówno w przypadku wypowiedzenia umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia, jak i bez niego. Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem – co do zasady – nie daje mu takiego uprawnienia.

Są to podstawowe różnice między powyższymi formami rozwiązania umowy o pracę. W praktyce jest ich więcej i wybór trybu rozwiązania umowy powinien być dokonywany indywidualnie względem każdego przypadku.

Czy można cofnąć wypowiedzenie umowy o pracę?

Co do zasady tak – istnieją jedna dwie odrębne, wymagające opisania, sytuacje. Różnią się one momentem, w którym adresat zapoznaje się z wypowiedzeniem. Poniższe rozważania opisane są z perspektywy pracodawcy, ale można odnieść je także do pracownika.

Wypowiedzenie umowy o pracę stanowi jednostronne oświadczenie woli. To z kolei – zgodnie z Kodeksem Cywilnym („KC”) – jest złożone z chwilą, gdy dotarło do adresata (pracownika) w taki sposób, że mógł się on zapoznać z jego treścią. Cofnięcie takiego oświadczenia jest natomiast możliwe jedynie w sytuacji, w której odwołanie oświadczenia doszło do adresata jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

W praktyce oznacza to, że od momentu zapoznania się przez pracownika ze złożonym mu wypowiedzeniem, nie ma możliwości jego cofnięcia w drodze jednostronnego oświadczenia.

Przykład 1:

Prezes firmy będącej pracodawcą osobiście przyszedł do pracownika i wręczył mu pisemne wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pracownik podpisał oświadczenie, że zapoznał się z jego treścią. W tej sytuacji jakiekolwiek złożone przez prezesa firmy oświadczenie o odwołaniu wypowiedzenia nie odniesie skutku.

Przykład 2:

Prezes firmy będącej pracodawcą przesłał w poniedziałek rano na adres pracownika pisemne wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pracodawca jednak jeszcze tego samego dnia zmienił decyzję i nadał jeszcze jedną przesyłkę na adres pracownika – cofnięcie wypowiedzenia umowy o pracę. Listonosz oba listy doręczył pracownikowi we wtorek rano i pracownik zapoznał się jednym i drugim oświadczeniem w tym samym momencie. Tym samym pracodawca skutecznie cofnął wypowiedzenie i stosunek pracy trwa dalej.

Bardziej typową sytuacją będzie jednak ta, w której pracownik zdąży się zapoznać z wypowiedzeniem, a dopiero później pracodawca będzie chciał je cofnąć. Co w takiej sytuacji zrobić?

Czy można wycofać wypowiedzenie o pracę, z którym zapoznał się pracownik?

Tak – istnieje taka możliwość, lecz wymaga ona zgody pracownika. W takim wypadku do „anulowania” skutków złożonego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę wymagane będzie podpisanie stosownego dokumentu, w którym to pracownik wyrazi zgodę na cofnięcie oświadczenia o wypowiedzeniu przez pracodawcę.

Podsumowując, różnica zatem jest taka, że w przypadku, gdy pracodawca cofnie oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę zanim zapozna się z nim pracownik, nie jest wymagana jego zgoda do dokonania tej czynności. Gdy jednak pracownik zdąży się z nim zapoznać, do cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę wymagana jest jego zgoda.

Czy można zmienić wypowiedzenie umowy o pracę w porozumienie stron?

Jak wynika z powyższego, zmiana wypowiedzenia umowy o pracę może mieć miejsce jedynie wtedy, kiedy pracodawcy nie udało się cofnąć oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę.

W tej sytuacji wszelkie działania wymagają już zgody obydwu stron. Jeżeli zatem pracodawca złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, a pracownik się z nim zapoznał, „przekształcenie” takiego wypowiedzenia w porozumienie wymagać będzie ustalenia tego faktu z pracownikiem.

Jeżeli strony wypracują wspólne stanowisko, ustalą zgodne warunki zakończenia stosunku pracy, możliwe jest podpisanie stosownej dokumentacji, która w pierwszej kolejności cofnie oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę (za zgodą pracownika), a następnie określi warunki rozwiązania umowy o pracę w drodze porozumienia stron.

Pracodawca jednak nie może działać w tej sytuacji jednostronnie – zarówno cofnięcie oświadczenia, jak i późniejsze zawarcie porozumienia wymaga ustaleń z pracownikiem.

Zmiana trybu rozwiązania umowy o pracę na wniosek pracownika

Na koniec warto odpowiedzieć na jeszcze jedno ważne pytanie.

Czy pracodawca ma obowiązek zmienić tryb wypowiedzenia umowy o pracę na wniosek pracownika?

Nie – pracodawca nie ma takiego obowiązku. Jeżeli zatem pracodawca złoży oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, a pracownik złoży wniosek o rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, od pracodawcy zależy, czy taki wniosek uwzględni.

Powyższy wpis w sposób ogólny przedstawia opisane w nim zagadnienia. Nie powinien on służyć jako kompletne źródło wiedzy w zakresie rozwiązywania stosunku pracy oraz przekształcenia wypowiedzenia umowy o pracę w porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę. W celu uzyskania szczegółowych informacji zachęcamy do kontaktu z Kancelarią JWMS.

Autor: Krzysztof Bardel, Współpraca: radca prawny Jan Marczyński